Od wielu lat w środowisku prawniczym toczą się rozmowy na temat zasadności podejścia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (oraz niektórych sądów) co do prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez wspólnika, który posiada większość udziałów w kapitale zakładowym spółki z o.o. Wspólnik wywierający dominujący wpływ na działalność spółki bywał co do zasady uznawany przez ZUS za „jedynego wspólnika”, a tym samym podlegał pod ubezpieczenia społeczne. Nawet w sytuacji, gdy posiadał on 90% udziałów, a drugi wspólnik 10%. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2024 r. III UZP 8/23 może tą niekorzystną dla wspólników spółek z o.o. praktykę zmienić.

Zgodnie z art. 4 § 1 pkt 3 Kodeksu spółek handlowych przez spółkę jednoosobową należy rozumieć spółkę kapitałową, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza. Natomiast w myśl art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.) za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, czyli objętą obowiązkiem opłacania składek społecznych, uważa się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Niestety wbrew literalnemu brzmieniu ww. przepisów ZUS w praktyce za osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegające ubezpieczeniom społecznym uznawał większościowych wspólników sp. z o.o., uznając uczestnictwo wspólnika mniejszościowego jedynie za iluzoryczne.

W uchwale z dnia 21 lutego 2024 r., sygn. akt III UZP 8/23 Sąd Najwyższy zastosował wykładnię językową przepisów prawa i odrzucił koncepcję tzw. „wspólnika iluzorycznego” lub „prawie jedynego wspólnika”. Zgodnie z treścią ww. uchwały „Wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiadający 99 procent udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1230)„.

Uchwałę Sądu Najwyższego należy ocenić pozytywnie. Zostanie ona zapewne powołana w wielu postępowaniach prowadzonych przeciwko ZUS i pomoże wyeliminować niekorzystną praktykę polegającą na obejmowaniu wspólników większościowych spółek z o.o. ubezpieczeniem społecznym, a co za tym idzie – wpłynie ona na zmniejszenie potencjalnych kosztów prowadzonej przez wspólników spółek z o.o. działalności gospodarczej.