W obliczu rosnącej liczby firm borykających się z trudnościami finansowymi, regulacje dotyczące restrukturyzacji i ochrony majątku spółki nabierają coraz większego znaczenia. Jednym z kluczowych narzędzi w tym procesie jest postępowanie sanacyjne, które, jako forma restrukturyzacji, zapewnia przedsiębiorcom ochronę przed egzekucją wierzycieli, jednocześnie umożliwiając wdrożenie działań naprawczych. W dniu 23 października 2024 roku Sąd Najwyższy, w składzie trzech sędziów, podjął niezwykle istotną uchwałę (sygn. akt III CZP 25/24), dotyczącą zabezpieczeń hipotecznych w trakcie postępowania sanacyjnego. Uchwała ta stanowi przełomowe stanowisko, które znacząco wpływa na sposób ochrony majątku spółek w procesach sanacyjnych, wyznaczając nowe kierunki interpretacji i stosowania przepisów w tej dziedzinie.

Kluczowe aspekty uchwały – ochrona majątku w praktyce

1. Zatrzymanie biegu terminów wygaśnięcia zabezpieczeń

Uchwała Sądu Najwyższego wskazuje, że w przypadku wstrzymania egzekucji z majątku dłużnika na mocy przepisów prawa, terminy wygaśnięcia zabezpieczeń hipotecznych nie będą biegły. Jest to kluczowy aspekt w kontekście postępowania sanacyjnego, gdzie przedsiębiorstwo, pomimo zadłużenia, podejmuje działania naprawcze mające na celu odbudowę jego kondycji finansowej. Zabezpieczenia hipoteczne, stanowiące fundamentalny element stabilności przedsiębiorstwa, w przypadku wygaśnięcia mogłyby zagrozić bezpieczeństwu majątku, a tym samym uniemożliwić skuteczne wdrożenie planu naprawczego. Uchwała ta w sposób zdecydowany chroni interesy dłużników, zapewniając ciągłość procesów restrukturyzacyjnych.

2. Ochrona interesów zarządców sanacyjnych i wierzycieli

Równie istotnym elementem uchwały jest jej wpływ na ochronę interesów zarządców sanacyjnych, których zadaniem jest nadzór nad masą sanacyjną i sprawne prowadzenie procesu restrukturyzacji. Uchwała stanowi również ważny punkt odniesienia dla wierzycieli, gwarantując, że w okresie sanacji spółka nie będzie zmuszona do sprzedaży aktywów w trybie przymusowym. Wstrzymanie egzekucji zabezpieczeń hipotecznych pozwala firmie na przeprowadzenie niezbędnych działań naprawczych, podczas gdy wierzyciele zyskują czas na lepsze rozważenie dalszych kroków. Uchwała Sądu Najwyższego równoważy zatem interesy obu stron, umożliwiając dłużnikom realizację działań naprawczych, umożliwiając realizację planu sanacyjnego bez ryzyka destabilizacji sytuacji finansowej dłużnika.

3. Podkreślenie znaczenia ochrony interesu publicznego i stabilności rynku

Postępowania sanacyjne mają na celu nie tylko pomoc dłużnikom, ale również szeroko rozumianą ochronę interesu publicznego, w tym pracowników, kooperantów oraz lokalnych społeczności. Ochrona majątku przedsiębiorstw przechodzących restrukturyzację ma bezpośredni wpływ na stabilność rynku oraz budowanie zaufania wśród podmiotów gospodarczych. Dzięki uchwale, przedsiębiorstwa mogą skoncentrować się na realizacji planu naprawczego, mając pewność, że ich kluczowe aktywa pozostaną chronione. To z kolei sprzyja utrzymaniu relacji biznesowych oraz zatrudnienia, co jest istotne nie tylko dla samej firmy, ale i dla całej gospodarki.

Przebieg sprawy prowadzącej do uchwały

Sąd Najwyższy podjął omawianą uchwałę w wyniku skargi kasacyjnej złożonej przez zarządcę sanacyjnego spółki, której wniosek o stwierdzenie upadku zabezpieczenia hipotecznego został wcześniej odrzucony przez sąd okręgowy. Zarządca argumentował, że postępowanie sanacyjne powinno chronić przed przymusową egzekucją i umożliwiać dłużnikowi realizację planu naprawczego. Sprawa trafiła do Sądu Apelacyjnego, który przychylił się do stanowiska zarządcy, wskazując, że ochrona powinna obejmować nie tylko samą spółkę, ale także majątek niezbędny do przeprowadzenia skutecznych zmian naprawczych.

Znaczenie uchwały w praktyce

Uchwała Sądu Najwyższego stanowi prawdziwy przełom, wyznaczając wyraźne standardy dotyczące ochrony zabezpieczeń hipotecznych w trakcie postępowania sanacyjnego. W praktyce oznacza to:

• Wzmocnioną ochronę majątku spółek, co pozwala zarządcom sanacyjnym na skuteczniejsze prowadzenie procesów restrukturyzacyjnych, zwiększając szansę na powodzenie całej operacji naprawczej.
• Większą odpowiedzialność wierzycieli, którzy muszą uwzględnić fakt zatrzymania biegu terminów. Decyzja ta wymaga od nich bardziej strategicznego podejścia, a także elastyczności w planowaniu działań w stosunku do zadłużonych firm objętych sanacją.
• Dodatkowy czas dla przedsiębiorstw, który sprzyja skuteczniejszej restrukturyzacji i stabilizacji finansowej, co ma pozytywny wpływ na operacyjną i finansową kondycję spółki

Podsumowanie

Omawiana uchwała Sądu Najwyższego stanowi kluczowy precedens, który ma ogromne znaczenie zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla prawników zajmujących się restrukturyzacją oraz postępowaniami upadłościowymi. Wzmacnia ona ochronę majątku firmy, jednocześnie równoważąc interesy dłużników i wierzycieli. Dzięki tej uchwale spółki zyskują możliwość skuteczniejszego zabezpieczenia swoich aktywów, co jest kluczowe dla powodzenia procesów sanacyjnych.

Niniejsze rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego wprowadza większą przewidywalność i stabilność w procesach sanacyjnych oraz restrukturyzacyjnych, a jej wpływ na rozwój orzecznictwa w tej dziedzinie z pewnością będzie widoczny w przyszłości. Dzięki niej firmy przechodzące sanację mogą liczyć na realną szansę na restrukturyzację, co ostatecznie przyczyni się do poprawy kondycji gospodarki i jej stabilności.

Autor wpisu: Maksymilian Sykulski, zespół prawa korporacyjnego i gospodarczego