Z dniem 1 stycznia 2023 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o prawach konsumenta. Nowelizacji poddano również inne akty prawne, w tym m.in. Kodeks cywilny i ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Zmiany mają na celu implementację do polskiego systemu prawnego tzw. dyrektywy Omnibus, cyfrowej i towarowej. Docelowo mają one dostosować instrumenty ochrony konsumenta do zmieniających się realiów gospodarczych związanych w szczególności z postępem technicznym. Zmodyfikowane zostały również zasady korzystania z rękojmi. Poniżej prezentujemy najważniejsze zmiany.

Wydłużenie terminu na odstąpienie od umowy zawartej podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy

Konsument, który zawrze umowę poza lokalem przedsiębiorstwa podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo wycieczki, uprawniony jest do odstąpienia od umowy w terminie 30 dni bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów.

Zakaz zawierania umów dotyczących usług finansowych podczas pokazu lub wycieczki

Umowa dotycząca usług finansowych nie może być zawarta podczas pokazu lub wycieczki. Zakaz dotyczy także zawarcia umowy dotyczącej usług finansowych związanej bezpośrednio z ofertą złożoną podczas pokazu lub wycieczki w celu realizacji umowy sprzedaży. Zawarta w takiej sytuacji umowa, np. umowa pożyczki, będzie nieważna i nie będzie wywoływać skutków dla konsumenta. 

Wyjątek stanowią umowy zawarte podczas pokazów organizowanych w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta na jego wyraźne zaproszenie. Ciężar dowodu przedstawienia wyraźnego zaproszenia przez konsumenta spoczywa na przedsiębiorcy.

Zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu do odstąpienia od umowy

Przedsiębiorca nie może przyjąć płatności przed upływem terminu do odstąpienia od umowy w przypadku zawarcia umowy podczas wycieczki, nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta, albo pokazu, chyba że pokaz został zorganizowany w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta na jego wyraźne zaproszenie.

Nowe zasady rękojmi

Nowelizacja przeniosła regulacje dotyczące rękojmi konsumenckiej z Kodeksu cywilnego do ustawy o prawach konsumenta i funkcjonuje tam pod pojęciem „odpowiedzialności za niezgodność towaru z umową”. Poświęcony został jej nowy rozdział 5a – „Umowy zobowiązujące do przeniesienia własności towaru na konsumenta”. Po zmianach przepisy dotyczące rękojmi w Kodeksie cywilnym dotyczą przedsiębiorców, a konsumentów te w ustawie o prawach konsumenta.

Zgodność towaru z umową

Towar, aby mógł być uznany za zgodny z umową musi być m.in. przydatny do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.

Hierarchia środków ochrony konsumenta z tytułu braku zgodności towaru z umową

W myśl znowelizowanych przepisów konsument w pierwszej kolejności może żądać naprawy lub wymiany wadliwego towaru. Z uprawnienia do złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpienia od umowy konsument będzie mógł skorzystać dopiero, gdy:

• przedsiębiorca nie doprowadzi lub odmówi doprowadzenia towaru do zgodności z umową,
• brak zgodności towaru z umową nadal występuje pomimo podjętej przez przedsiębiorcę próby doprowadzenia towaru do zgodności z umową,
• brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia bezpośrednio obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy,
• z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wynika, że nie doprowadzi on towaru do  zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Czasowe granice odpowiedzialności przedsiębiorcy za brak zgodności towaru z umową

Sprzedawca będzie odpowiadał za wady zgodnie z dotychczasową zasadą przez 2 lata od wydania towaru. Nowością jest, że w przypadku rzeczy używanych nie będzie mógł skrócić tego czasu do roku. Termin przedawnienia roszczeń reklamacyjnych został wydłużony do 6 lat, natomiast termin domniemania, że niezgodność z umową istniała już w chwili zakupy – do 2 lat.

Skrócenie obowiązku udzielenia odpowiedzi na reklamację

Dotychczasowo przedsiębiorca obowiązany był odpowiedzieć konsumentowi na reklamację w terminie 30 dni – po nowelizacji termin ten skrócony został do 14 dni.

Umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej

Nowelizacja wprowadza do ustawy regulacje dotyczące zasad i trybu wykonania praw konsumenta będącego stroną umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.

Przedsiębiorca obowiązany jest dostarczyć konsumentowi treść cyfrową lub usługę cyfrową niezwłocznie po zawarciu umowy, chyba że strony postanowiły inaczej. W przypadku gdy przedsiębiorca nie dostarczy treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, konsument powinien wezwać go do ich dostarczenia. Jeżeli przedsiębiorca nie dostarczy treści cyfrowej lub usługi cyfrowej niezwłocznie lub w dodatkowym, wyraźnie uzgodnionym przez strony terminie, konsument może odstąpić od umowy. W pewnych przypadkach konsument może także odstąpić od umowy bez wzywania do dostarczenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, np. jeżeli z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie dostarczy treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.

Jeżeli treść cyfrowa lub usługa cyfrowa są niezgodne z umową, konsument może żądać doprowadzenia do ich zgodności z umową. Jeżeli treść cyfrowa lub usługa cyfrowa w dalszym ciągu będą niezgodne z umową, konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy.

Nowe obowiązki informacyjne

Dostawca internetowej platformy handlowej ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o tym, czy podmiot oferujący na platformie towary, usługi lub treści cyfrowe jest przedsiębiorcą czy osobą fizyczną. W tym drugim przypadku konsument powinien zostać poinformowany także o tym, że w tej relacji nie mają zastosowania przepisy chroniące konsumentów. Konsument musi zostać ponadto poinformowany przez dostawcę o tym, jak podzielił się ze sprzedającym obowiązkami związanymi z realizacją umowy.

Najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje. Dotyczy to np. sytuacji, gdy cena jest automatycznie ustalana dla konkretnego odbiorcy w zależności np. od jego lokalizacji, urządzenia, z którego korzysta (smartfon, komputer stacjonarny) czy historii przeglądanych stron. Nie dotyczy natomiast dynamicznego profilowania cen lub ustalania cen w czasie rzeczywistym, czyli mechanizmów, które opierają się na czynnikach niezwiązanych z osobą konkretnego użytkownika, np. zmianą popytu na dany towar.

Zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym

• Bilety na koncerty i mecze: Odsprzedaż konsumentom biletów na wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne lub sportowe, jeżeli przedsiębiorca nabył je za pośrednictwem botów, jest zakazana.
• Opinie konsumentów: Każdy przedsiębiorca, który zapewnia dostęp do recenzji produktów, obowiązany jest podać informację, czy i w jaki sposób weryfikuje ich autentyczność, a także czy zamieszcza wszystkie opinie, czy tylko te pozytywne. Wprost zakazano także też zamieszczania fałszywych lub zniekształconych opinii.

Nowe zasady informowania o obniżeniu ceny

W ramach implementacji dyrektywy Omnibus znowelizowano także ustawę o informowaniu o cenach towarów i usług. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 4 ust. 2 tej ustawy w każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Okres ten ulegnie skróceniu w odniesieniu do towarów i usług, które są oferowane do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni. W przypadku obniżenia ceny towarów ulegających szybkiemu zepsuciu lub mających krótki termin przydatności obok obniżonej ceny podawana będzie cena sprzed pierwszego zastosowania obniżki, a powyższe terminy nie będą miały zastosowania.

Nowe przepisy dotyczą umów zawartych od 1 stycznia 2023 r.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.